Mensen ervaren hittestress wanneer zij worden blootgesteld aan hoge temperaturen. Een warme leefomgeving overdag (> 25 °C) maar vooral ook temperaturen die tijdens de nachtelijke uren hoog blijven (> 18 °C) leiden tot hittestress. Naast de luchttemperatuur, dragen ook de luchtvochtigheid, windsnelheid en stralingsbelasting (rechtstreekse zonnestraling of van omliggende structuren of voorwerpen) bij tot hoge gevoelstemperaturen en hittestress.
Hittestress zien we vooral in de bebouwde omgeving. Vooral 's nachts loopt het temperatuurverschil tussen het stadscentrum en haar meer landelijke omgeving op: in Gent gemiddeld 3 °C tijdens de zomer, maar met uitschieters tot 7 °C temperatuurverschil na hete dagen (Maiheu, Van den Berghe, Boelens, De Ridder, & Lauwaet, 2013). Hittegolven treden daardoor frequenter én intenser op in steden. De belangrijkste oorzaken van deze hogere stedelijke temperaturen zijn de dense bebouwing, de grote verhardingsgraad en het gebrek aan vegetatie. Klimaatverandering, met stijgende temperaturen, doet de kans op hittegolven en hittestress bovendien toenemen.
Hittestress veroorzaakt comfortverlies (bijvoorbeeld overmatig zweten, gestoorde nachtrust), verlies aan concentratie en arbeidsproductiviteit, milde tot ernstige gezondheidsproblemen (oververhitting, uitdroging, hitteberoerte) en een verhoogd sterftecijfer. Het aantal hittedoden per jaar is ook in België significant, alsook de dodelijkste impact van klimaatverandering: de hittegolf tijdens de zomer van 2020 leidde tot 1460 hittedoden in België (Sciensano, 2023).
Hittestress is voor iedereen vervelend, maar de meest kwetsbare mensen zijn ouderen, zieken, mensen met overgewicht, alcoholici, jonge kinderen en zwangere vrouwen. Ook sociale factoren verhogen de kwetsbaarheid voor hittestress: mensen die alleen wonen (sociale isolatie), minderheids- en lage inkomensgroepen, . Ten slotte zijn ook mensen die veel buiten zijn, bijvoorbeeld voor werk, sport of buiten spelen, bezoekers van festivals of ander outdoor evenementen, ... kwetsbaar.
Hittestress in de stad kan gemilderd worden door een set van maatregelen met als rode draad: ontharden, vergroenen en meer ruimte voor water.
- Ontharden zorgt ervoor dat minder warmte vastgehouden wordt en 's nachts afgegeven, de belangrijkste oorzaak van het stedelijk hitte-eiland effect.
- Meer groen zorgt voor meer evapotranspiratie en koelere temperaturen: parken, straat- en pleinbomen, groendaken en -gevels zijn cruciaal voor een hittebestendige stad.
- Ventilatieroutes zoals de groenklimaatassen kunnen helpen om koelere lucht vanuit de omliggende groenpolen naar de binnenstad te brengen, ook andere open corridors zoals bijvoorbeeld langs (geherwaardeerde) waterlopen zorgen voor doorstroming van de lucht en ventilatie van de stad.
- Meer schaduw, zowel van boomkruinen als van schaduwinfrastructuur (bijvoorbeeld luifels), verlaagt de stralingsbelasting en zo de hittestress. Ook de schaduw van gebouwen kan overdag milderend werken.
Bron: Hemelwater- en Droogteplan Gent, 1 oktober 2024, Stad Gent: Departement Stedelijke Ontwikkeling